ADDIE TASARIM MODELİ

ADDIE Tasarım Modeli

     Merhabalar.. Bu yayınımda öğretim modellerinden biri olan ADDIE tasarım modeline değineceğim.

     Öğretmenler dersin amaçlarını, aktiviteleri, materyalleri ve öğrenci değerlendirmelerini hazırlamak istediklerinde öğretimsel tasarımdaki gelişmelere yönelmektedirler. Özellikle öğretimsel tasarımı geliştirme üzerine yapılan çalışmalarda, öğrenme teorisi ve bilişsel gelişimin birlikte ele alınması göze çarpmaktadır. Bloom, Krathwohl, Gagne ve diğerleri tarafından öğretimsel tasarımı geliştirmek için öğrenme hedef ve amaçlarının belirlenmesine yönelik öğrenme modeline ait bir yapı geliştirilmiştir. Bunun yanında Gagne, Briggs ve Kemp öğretim tasarımı geliştirmede gerekli basamakların tanımı için süreç modelini hazırlamıştır.

     Bu süreç modelinde Şekil-2’de verilen en çok tanınanı Semmel ve Semmel ve Thiagarajan tarafından geliştirilen 4D öğretim tasarımı geliştirme modelidir. Bu model, tanımlama (define), tasarım (design), geliştirm (develop) ve değerlendirip yayma (disseminate) basamakları olmak üzere dört basamaktan oluşmaktadır. 4D öğretim tasarım modelinin dört temel basamağı genişletilerek, 

Şekil-3’te görüldüğü gibi ADDIE (analiz, tasarım, geliştirme, uygulama ve değerlendirme) modeli geliştirilmiştir. 

     ADDIE tasarım modeli, eğitsel bir materyalin planlanmasından oluşturulmasına, oluşturulmasından uygulanmasına ve son olarak değerlendirilmesine kadar, içerisine aynı zamanda öğreneni, öğreteni ve hatta dış etkenleri de alan bir öğretim tasarımı modelidir.

     ADDIE "bireylerin neyi öğrenmeye ihtiyaçları var" sorusu ile "bireylerin ihtiyaçları olan bilgiyi öğrendiler mi" noktası arasında geçen tüm süreçleri kapsar.

ADDIE modelinde 3 ana soru vardır:

• Nereye gitmek istiyoruz ?
• Oraya nasıl gideriz ?
• Oraya geldiğimizi nasıl anlarız ?

     ADDIE ismi, modelin içerdiği basamaklardan gelmektedir. Bu basamaklarda yazılan raporlar, uygulanan anketler ve söyleşiler tasarlanacak olan dersin güvenilir veriler üzerine inşa edilmesini sağlamakla birlikte; tasarımcıya bir kaynak oluşturmaktadır.

 

Analysis ( Analiz )

Design (Tasarım)

Development (Geliştirme)

Implementation (Uygulama)

Evaluation (Değerlendirme)

Analiz(Analysis)

     Analiz aşamasında ihtiyaç analizi yapılarak, mevcut öğretim problemleri, öğrenenlerin (çalışanların) beklentileri, ön bilgileri (var olan), mevcut beceri ve yeterlilikleri, öğrenme ortamı, öğretim amaçları ve hedefleri belirlenir. Bunlar belirlenirken aşağıdaki sorular irdelenebilir. Tabii ki bu sorular değişebilir veya bu soruların yenileri oluşturulabilir.

• Öğrenenler kimler ve bu kişilerin karakteristik özellikleri neler?
• Bu kişilerin sahip olması istenilen yeni davranış kalıpları neler?
• Öğrenmeyi engelleyen etmenler var mı? Varsa bunlar nelerdir?
• Yetişkin öğrenme modelleri neler? Hangileri kullanılabilir?
• Bu eğitim sürecinin zaman kısıtlaması var mı? Varsa nedir?
• Eğitim alacak kişilerin görev tanımları nelerdir?
• İş analizi nasıldır?
• Performans sistemi nasıldır ve kriterleri nelerdir?

Analiz aşamasında incelenmesi gereken unsurlar:

• Öğrencilerin dersten alması gereken kazanımlar,
• İhtiyaç analizi,
• Öğrenci analizi,
• Öğrenmenin gerçekleşeceği ortam analizi,
• İçerik analizi,
• Medya analizi şeklindedir.

Tasarım (Design)

     Tasarım aşaması da öğrenme hedefleri, ölçme araçları, alıştırmalar ve etkinlikler, içerik, konu analizi, ders planlama ve materyal seçimi ile ilgilidir. Tasarım aşaması sistematik ve belirli olmalıdır. Öğretim tasarım planı her bir unsuru detaylara dikkat edilerek hazırlanmalı ve ihtiyaç analizini dikkate alarak planlanmalıdır. Bu aşamadaki adımlar:

• Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor hedef davranışlara göre içeriklerin oluşturulması
• Tüm kaynakların incelenmesi (Media, internet, kaynak kitap, uzman kişi, prosedür vb.), hedef davranış ve içerik doğrultusunda öğretim stratejisinin oluşturulması. 
• Etkinliklerin ve materyallerin hazırlanması (interaktif veya sınıf)
• Ölçme ve değerlendirme araçlarının hazırlanması
• Tasarımın küçük gruplarda denenmesi

Tasarım Aşamasında İncelenmesi Gereken Unsurlar:

• Değerlendirme araçları,
• Öğrenme bileşenleri ( öğrenmenin hangi ilkeler doğrultusunda gerçekleşeceğinin, hangi değerlendirme aktiviteleri ile destekleneceğinin, hangi öğrenme modelinin kullanılacağının belirlendiği aşamadır.)
• Öğretim teknikleri,
• İçerik,
• Kullanılacak her bir tasarım öğesinden sahne örnekleri (storyboard),
• Ders sonunda elde edilmesi planlanan kazanımlar şeklindedir.
• Geliştirme (Development)

NOT: İlk tasarımı yapılan materyallerin geliştirilme süreci bu aşamada geçmektedir. Tasarım aşamasında yapılan temel tasarım, bu aşamada genişletilerek; öğretim materyallerinin son hali hazırlanmış olur.

Geliştirme (Development)

     Bu aşamada,  tasarımın test edilmesi sonucunda elde edilen veriler (öğrenen yorumları, deneme uygulamasında karşılaşılan problemler ve tüm gözlem sonuçları) kullanılır. Tasarım aşamasında oluşturulan içerik ve konular, etkinlikler, alıştırmalar, zamanlama, sınıf düzeni, materyaller ve ölçme-değerlendirme araçları tekrar gözden geçirilerek gerekli iyileştirme ve düzeltmeler yapılır.

Uygulama(Implementation)

     Uygulama aşamasında, öğretmen kılavuz kitabı veya materyali ve öğrenci kılavuzu geliştirilir ve uygulanır. Geliştirilmiş olan tasarımın nasıl uygulanacağı konusunda eğitmenlere yol göstermek ve eğitime katılacak olanlara da bu eğitimde neleri nasıl yapacaklarına dair yardımcı olmak amaçtır. 

     Eğitmen kılavuzunda; eğitim stratejisi ve modeli, hedef davranışlar (eğitime katılanlardan, eğitimden sonra kazanmalarını beklediğimiz davranışlar), içerik ve konular, etkinlikler, alıştırmalar, materyaller, ölçme-değerlendirme araçları, süre, sınıf düzeni yer alır. En önemlisi de tüm bunların nasıl uygulanacağı anlatılır ve uygulaması yapılır.

     Öğrenci kılavuzunda, kendilerinden beklenen hedef davranışlar, eğitimin amacı, içerik ve konular, eğitimde neler yapacakları, kullanacakları araç ve materyaller, uygulayacakları değerlendirme araçları anlatılır ve uygulanır.

     Bu aşamada artık sınıfa inilir. Gerek sınıf eğitimi, gerek saha eğitimi, gerekse web tabanlı bir öğretim olsun. Uygulama yapılarak sonucunda özellikle aşağıdaki sorular irdelenir;

• Ne işe yaradı / ne işe yaramadı?
• Neleri değiştirmem gerekiyor? (Eklemeler ve çıkarmalar)
• Daha başka hangi etkinlikleri kullanabilirim veya hangi değerlendirmeleri yapabilirim? 

Değerlendirme(Evaluation)

     Öğretim tasarımının verimliliği ve etkililiğini ölçmek için oluşturulan bir değerlendirme sürecidir. Değerlendirme iki bölümden oluşur; şekillendirici yada biçimlendirici olarak tanımlanan ADDIE tasarımının her aşamasında gerçekleştirilen ara değerlendirmeler ve diğeri de özet değerlendirme olarak adlandırılan sürecin sonunda gerçekleştirilen ve ADDIE tasarımının bir bütün olarak değerlendirildiği bölümdür. 

Değerlendirme aşamasında incelenmesi gereken başlıca unsurlar:

• Öğretimi değerlendirmede kullanılan teknikler,
• Öğretim tasarımının ( materyallerin ) değerlendirilmesi,
• Kazanımların değerlendirilmesi,
• Bu incelemelere göre yapılması gereken değişiklikler şeklindedir.

     ADDIE modelinde her bir aşamasının sonuçları, diğer aşama için birer girdi olmaktadır. Her aşamanın sonunda yer alan değerlendirme süreci ile bir sonraki aşamaya geçiş için onay veya red kararının oluşması sağlanmaktadır. Aşağıdaki şekille bu döngüyü daha iyi kavrayabiliriz.

Kaynak:
http://www.tebd.gazi.edu.tr/index.php/tebd/article/viewFile/300/283

http://seset.ceit.metu.edu.tr/2013/06/addie-ogretim-tasarimi-modeli/

https://ikegitimvegelisim.wordpress.com/2012/02/28/ogretim-sistemi-tasarimi-isd-addie-modeli/

https://addieogrtas.wordpress.com/2010/03/04/addie-analysis-design-development-implementation-evaluation/

http://tasarimaddie.blogspot.com.tr/