Öğrenme Stilleri
Merhabalar.. Bu yayınımda öğrenme ve öğrenme stillerinden bahsedeceğim.Birey yaşadığı çevreyle sürekli bir etkileşim içerisindedir. Bu etkileşim sürecinde birey yaşantılarına bağlı olarak değişim geçirir. Bu değişim bireydeki öğrenmelerin göstergesidir. İnsanın kendini geliştirebilmesi ve çevresine uyum sağlayabilmesi için öğrenme gerekir. Öğrenmenin nasıl oluştuğuna ilişkin değişik yaklaşımlar vardır. Bu tanımlardan yola çıkarak öğrenmeyi, yaşantı ürünü, kalıcı izli davranış değişikliği olarak tanımlayabiliriz.
Öğrenme süreci her birey için aynı değildir. Bireyler arasındaki farklılıkların çoğu zaman ilk dikkat çekeni fiziksel farklılıklardır. Ancak, bilindiği gibi, bireyler yalnızca fiziksel açıdan değil, zihinsel, psikolojik, toplumsal ve kültürel açıdan da birbirlerinden farklılıklar göstermektedirler.
Herkesin farklı farklı yetenekleri ve eğilimleri vardır. Yeteneklerini en iyi şekilde kullanabilen insan kendini en iyi şekilde yetiştirir. Tabii bunun için de insanın kendini tanıması eğilimi olan şeyleri tespit etmesi gerekir. İnsanların öğrenmek için izledikleri yollar da farklıdır. Öğrenme stilini, bilmek öğrenenin ve öğretenin işini kolaylaştıracağı gibi başarı düzeyini de arttıracaktır.
Öğrenme stili, bireyin doğuştan getirdiği ve çevre ile etkileşimi sonucunda oluşturduğu, öğrenmeye yönelik eğilimlerini ya da tercihlerini gösteren özellikleridir. Öğrenme stilleri, öğrenenlerin öğrenme süreci içerisinde tercih ettikleri yollardır.
Öğrenme stili
- Bireyden bireye değişir.
- Sonradan kazanılmış bir özelliktir.
- Değişmez bir unsur olmamakla birlikte, değişmesi zaman alır.
- Öğretim yöntemleri, ortamları ve materyallerinin öğrenme stillerine göre seçilmesi ve düzenlenmesi, öğrenme sürecini olumlu yönde etkiler.
Öğrenme Stilini Belirleyen Unsurlar
- Bilgiyi algılamada kullanılan duyu (duyu organları-sezgiler)
- Bilgi almada tercih edilen sunum şekli (görsel-sözel),
- Bilginin organizasyonunda tercih edilen yöntem (tümdengelim-tümevarım),
- Bilgi işlemede izlenen yol (aktif/fiziksel katılım-pasif/düşünsel katılım) (Felder (1993).
Öğrenme Stilini Etkileyen Faktörler
- Psikolojik özellikler (içedönük/dışadönük)
- Eğitim alanı (sosyal bilimler, fen bilimleri)
- Meslek
- Yapılan iş (idari, teknik, bireysel, iletişime dayalı)
Öğrenme stilini bilmek niçin önemli?
- Bireylerin öğrenme döngüsündeki güçlü ve zayıf yönlerinin bilinmesini sağlar.
- Zayıf yönlerin geliştirilmesi için önlemler alınmasına olanak sağlar.
- Birlikte çalışmaya en uygun bireylerin biraraya getirilmesine olanak sağlar.
- Sınıflardaki çeşitliliğin gözetilmesine olanak sağlar.
- Öğrencilerin başarı, ilgi ve motivasyonlarını olumlu yönde etkileyecek öğrenme ortamlarının ve eğitim programlarının hazırlanmasına olanak sağlar.
Modeller
- Gregorc Öğrenme Stili Modeli,
- Kolb Öğrenme Stili Modeli,
- Bernice McCarthy 4MAT Öğrenme Stili Modeli,
- Dunn ve Dunn Öğrenme Stili Modeli,
- Myers-Briggs Öğrenme Stili Modeli
Ben Dunn ve Dunn Öğrenme Stili Modelini ele alacağım.
Dunn&Dunn öğrenme stili modeli 1967’de Dr. Rita Dunn ve Dr. Kenneth Dunn tarafından ortaya konulmuştur. Bu modelin temel mantığı şudur:her birey bir konuyu öğrenirken farklı yollardan hedefe ulaşabilir. Bu süreçte kişinin en rahat ve en hızlı bilgiye ulaşma tarzını bilmesi hedefine daha sağlıklı ulaşmasını sağlar. Dunn&Dunn Öğrenme Stilleri Modeli eğitimciler için öğrencilerin öğrenme stillerine uygun öğrenme metotları ve öğrenciler için güçlü ve zayıf yönlerinden yararlanarak nasıl öğrenebilecekleri konusunda bilgi sağlar. Öğrenme stillerimiz doğuştan var olan karakteristik özelliğimizdir. Üç tür öğrenme stili vardır; görsel (visual), işitsel (audial), dokunsal (kinesthetic).
1. Görsel Öğrenme Stili
Bu stile sahip kişiler özel yaşamlarında genellikle düzenli olup, karışıklık ve dağınıklıktan rahatsız olurlar. Dağınık bir masada çalışmakta zorlanırlar. Önce masayı kendilerine göre düzenlerler, daha sonra çalışmaya başlarlar. Kalem, silgi, kalemtıraş gibi araçlar için masada kendilerine göre yerler belirler ve bu araç gereçleri hep bu yerlerde tutarlar. Çantaları ve dolapları her zaman düzenlidir. Yazmayı sevmeseler bile defterleri düzenli ve itinalı kullanırlar. Düz anlatım dediğimiz,-okullarda öğretmenin ya da bir öğrencinin dersi anlatması yönteminden yeterince yararlanamayabilirler. Tam olarak anlamaları için dersin mutlaka görsel malzemeler ile desteklenmesi gerekir. Harita, poster, şema, grafik gibi görsel araçlardan kolay öğrenirler ve bu araçlardan öğrendiklerini kolay hatırlarlar. Öğrendikleri konuları gözlerinin önüne getirerek hatırlamaya çalışırlar. Sözlü talimatları takip etmekte zorlanabilirler. Talimatlar ne kadar uzun olursa o kadar güçlük çekerler. O nedenle talimatların bir yere yazılmasını tercih ederler.Talimatların sistemli ve basamaklı olması onları rahatlatır. Özellikle numaralandırılması önemlidir. Görsel stile sahip bir kişiye bir şeyi koltukta oturarak anlatmak yerine masa başında çizerek anlatmak daha yararlıdır. İstediğiniz bir şeyi kağıda yazıp ellerine vermeniz, söylemenizden daha iyi olabilir.
Görsel Öğrenme Stiline Sahip Birey Nasıl Ders Çalışmalı?
- Görsel stile sahip öğrencilerin çalışabilecekleri derli toplu, karışık ve kalabalık olmayan bir yere gereksinimleri vardır.
- Ders kitabında ya da yazılı metinlerdeki resimlerden çalışmak bu öğrenciler için uygundur.
- Görsel stile sahip öğrenciler ders anlatımı sırasında eğer not tutmuyorlarsa dersten kolayca uzaklaşacaklardır. Bu öğrenciler yazılı yönergelere gereksinim duyarlar.
- Yazarken renkli kalemler kullanmalı, okurken önemli konuların altını renkli kalemler veya fosforlu kalem ile çizmeli. Ders dinlerken mutlaka not almalı.
- Anahtar noktalar için kartlar hazırlamalı. Kartların üzerine resim ve semboller çizmeli. Kart üzerinde çok önemli sözcüklerin üzerinden renkli kalemlerle çizmeli.
- Kartların az bilgi içermesi, kart resminin belleğe kolay yerleşmesini sağlar.
- Karmaşık konuları kolay öğrenmek için büyük resim kağıtları kullanarak çeşitli çizimlerle görsel hale dönüştürmek yararlı olur (kavram haritaları oluşturmak gibi).
- Harita, şema ve diğer görsel araçlar için kısa açıklamalar yazmalı.
- DVD, VCD, bilgisayarda var olan eğitim programları görseller için yararlıdır.
- Kitapların kenarlarına bir bakışta o bölümü ona hatırlatacak kendisine özgü sembol ve resimler çizmeli.
- Öğrenmeleri gereken materyalleri kendisi planlamalı ve organize etmeli çünkü planlama ve organize etme öğrenmeyi kolaylaştırır.
- Bellekte tutulması gerekenler için görsel hatırlatma notları hazırlamalı
- Matematik gibi sayısal konular için, anladığını kısa cümle ya da birkaç söz halinde yazmalı, bilgileri organize etmek için posterler hazırlamalı.
- Problem çözerken istenenleri, verilenleri renkli kalemler de kullanarak yazmalı.
- Problem çözümü basamaklı ise bu basamakları gösteren kutucuklar çizip ve içlerine kısa notlar yazıp kutuları birbirlerine çizgilerle bağlayabilir.
2. İşitsel Öğrenme Stili
Küçük yaşlarda kendi kendilerine konuşurlar. Ses ve müziğe duyarlıdırlar. Sohbet etmeyi, birileri ile çalışmayı severler. Genellikle ahenkli ve güzel konuşurlar. Yabancı dil öğreniminde (Konuşma ve dinleme becerilerinde) başarılıdırlar. Hatırlamak istediklerini, birisi kendilerine anlatıyor ya da söylüyormuş gibi işiterek hatırlarlar. Göz ile okuma esnasında hiçbir şey anlamayabilirler; o nedenle en azından kendi kulağının duyabileceği bir ses ile okumalarına izin verilmelidir. İşittiklerini daha iyi anlarlar. Daha çok konuşarak, tartışarak öğrenirler. Bilgi alırken dinlemeyi, okumaya tercih ederler. Olay ve kavramları, birinin anlatması ile daha iyi anlarlar. Grup ve ikili çalışmalarda konuşma ve dinleme olanakları olduğu için iyi öğrenirler. İşitsel stilde öğrenen kişi için sessiz ve sakin bir ortam seçin. Fonda hafif, enstrümantal bir müzik yararlı olacaktır. Bazen tersi de olabilir; rahatsız olup
olmadıklarını sorun. Sözlerinizi özenle seçin, ahenkli ve sözcükleri uygun yerlerde vurgulayarak konuşmanız sizi daha iyi anlamalarını sağlar. Sizi dinlerken bir yandan da o size bir şeyler söyleyecektir. Onları dikkatle dinleyin, çünkü söylediklerinin bazıları sizi doğru anlayıp anlamadıklarını öğrenmek için söylediği şeylerdir. Gerekli cevaplar verilmezse anlattığınız şeyi dinlemeyebilirler. Ayrıca sözlerinin ciddiye alınmadığını düşünebilirler. İşitsel öğrenme stiline sahip kişilerin konsantre olabilmeleri için çevrelerinde başka konuşmalar duymamaları gerekir.
İşitsel Öğrenme Stiline Sahip Birey Nasıl Ders Çalışmalı?
- Bu öğrenciler ders çalışmak için sessiz bir yere ihtiyaç duyabilirler.
- Yazılı ödevlerde büyük ihtimalle ekstra zamana gereksinim duyabilirler.
- Mümkünse arkadaş grupları ile çalışmalı ya da bir çalışma arkadaşı bulmalı.
- Konuları tekrar ederken yüksek sesle okumalı.
- Ses kayıt cihazı kullanabilir. Kaydettiklerini dinleyerek sınava hazırlanabilir.
- Bellekte tutulması gereken bilgiler (tarih, isimler, yer adları vb.) için çeşitli melodiler yapılması öğrenmeyi kolaylaştırır. Bu melodilerin komik, saçma ya da çılgınca olması akılda kalmasına daha da faydalı olacaktır.
- Basamaklı bir şekilde öğrenmeleri gereken şeyleri basamaklı olarak yazıp yüksek ses ile söyleyerek şarkılara dönüştürebilir.
- Önemli konular ve talimatları yüksek sesle okuyup tekrarlayabilir.
- Matematik ve sayısal konular için; yeni konuları (sesli) konuşarak kendine anlatarak çalışabilir. Problemi kendi sözcükleri ile ifade edebilir. Problemleri çözerken aklından geçenleri (o sırada yalnız da olsa) sesli anlatabilir.
- Basamaklı bir kavram/bilgi öğreniyorsa bu basamakları yazıp, sonra yüksek sesle okuyabilir.
3. Kinestetik/Dokunsal Öğrenme Stili
Oldukça hareketli olurlar. Yerlerinde duramazlar ve sürekli hareket halindedirler. Tahtayı silmek, pencereyi açmak, kapıyı örtmek vb. onların görevi olsun isterler. Uzun müddet oturmaya zorlanırlarsa derste ne olup bittiğini de anlamaz hale gelebilirler. Bu hareketlilik uygun işlere yönlendirilmezse genelde problem yaşanır. Ders işleme sisteminden daha az yararlanırlar. Bu nedenlerden dolayı da
ilgisiz ve başarısız oldukları ileri sürülebilir. Kinestetik stilde öğrenen kişi dağınıklıktan rahatsız olmaz ve niçin bu kadar olay çıkardığınıza bir anlam veremez. Hatta sizin, huysuz, kavgacı, bıktırıcı biri olduğunuzu düşünür. O nedenle de, sizinle sürekli mücadele edebilir ve size karşı
çıkabilir. Bu tür durumlarda, onlara sizin ne hissettiğinizi anlatmaya çalışın. Karışıklığın sizi nasıl etkilediğini, onların anlayabileceği bir şekilde izah edin. Bunu yaparken vücut dilini kullanmanız çok yararlı olur çünkü kinestetik kişiler vücut dilini daha iyi algılarlar. Evde gönüllerince davranabilecekleri kurtarılmış bölgelere gereksinim duyarlar. Kinestetik stilde öğrenen kişilerde somut ve hareket belirten kısa anlatımlar daha etkili olur. Bu anlatımda vücut dilini bariz bir şekilde kullanmakta da yarar vardır. Kinestetik stilde öğrenen kişiye uzun ve önemli olan bir konuyu anlatmak için, rahat hareket edebilecekleri yerleri seçmeniz sizi daha iyi anlamalarını sağlar. Birlikte
yapılan bir yürüyüş sırasında anlatılması gibi bir yol izlenebilir. Örneğin; elinizi omuzlarına koymanız anlattığınız şeyi anlamaları için yararlı olabilir. Konuşma veya ders çalışma sırasında elinde bir eşya varsa buna mani olmayın. Örneğin ders çalışırken elindeki kalemi sürekli çeviriyorsa kalemi elinden almayın. Düşündüğünüzün tersine kalem elindeyken sizi daha iyi anlayabilir. Öğrenebilmeleri için mutlaka ellerini kullanacakları, yaparak yaşayarak öğrenme dediğimiz yöntemlerin uygulanması gerekir. Müze, okul bahçesi veya laboratuarda dokunarak, ellerini kullanarak olayların içinde yaşayarak en iyi öğrenirler.
Kinestetik/Dokunsal Öğrenme Stiline Sahip Bireyler Nasıl Ders Çalışmalı?
- Derse konsantre olabilmek için ön sıralara oturabilir.
- Yazım kurallarını fazlaca göz önüne almadan sürekli olarak duyduklarını hatırlatacak kısa notlar tutabilir.
- Kavram haritası niteliğinde şema ya da çizimler yapabilir.
- Ders çalışırken öğrenmeyi kolaylaştırmak için, elinde kitap ya da kartlarla ileri geri yürüyüp, yüksek sesle okuyabilir.
- Çalışırken hareket etmesi sağlanabilir.
- Çalışırken kendi istediği yerde ve şekilde çalışmasına izin verilebilir.
- Bir şeyler anlatacağı zaman ayağa kalkabilir ve tüm vücudunu kullanarak anlatabilme özgürlüğü olabilir.
- Ders dinlerken hareket etmelerine izin verilebilir.
- Dersi anlatan kişinin mimik, drama ve abartılı ağız hareketlerine odaklanmaları anlamalarına yardımcı olabilir.
- Maket ve benzeri materyaller kullanmaları öğrenmelerini kolaylaştırabilir.
- Sıralı işlemleri hatırlayabilmek için her bir basamağı bir karta yazmalı daha sonra kartları otomatik olarak sıraya koyacak hale gelene kadar sıraya koymalı.
- Matematik çalışırken, bilgileri gündelik hayatları ile ilişkilendirebilecek şekilde somutlaştırmaları faydalı olabilir.
- Kinestetik olan öğrencilerin ders çalışırken sık sık ara vermesi gerekebilir.
- Çalışacakları konuyu 20 dakikalık periyotlara bölmeleri önerilir.
- Laboratuvar çalışmaları için fazladan zaman ayırabilir, konu ile ilgili müze, tarihi yerler vb. yaşayarak öğrenebilecekleri mekanlara gidebilirler.
Kaynakça:
- http://dspace.trakya.edu.tr:8080/jspui/bitstream/1/761/1/MENEK%C5%9EE%20ESK%C4%B0C%C4%B0.pdf
- http://by2007.bilgiyonetimi.net/bildiriler/kurbanoglu_akkoyunlu-ppt.pdf
- http://nkal.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/20/01/964247/dosyalar/2012_12/10102559_ogrenme_stilleri.pdf
- http://fmvisikokullari.k12.tr/i/Assets/metamorfozsayi2.pdf
